کنتاکتور چیست و چگونه عمل می کند؟
کنتاکتور چیست ؟
کنتاکتور چیست؟چه ساختاری دارد؟چگونه عمل می کند؟
اگر بخواهیم به ساده ترین تعریف به این موضوع بپردازیم.کنتاکتور را می توان یک دستگاه کلید زنی با همان سوئیچینگ دانست که برای خاموش و روشن کردن یک مدار الکتریکی از آن استفاده می شود.
در واقع کنتاکتور یک نوع خاص از رله می باشد ولی یک تفاوت اصلی بین کنتاکتور و رله وجود دارد.تفاوت مهم بین این دو قطع این است که کنتاکتور در تجهیزاتی استفاده می شود که برای کار در جریان بالاتری نسبت به رله طراحی شده است کاربرد دارد.بصورت کلی کنتاکتور یکی از تجهیزات پرکاربرد در صنعت برق می باشد.نکته بسیار مهم در هنگام انتخاب یک کنتاکتور ولتاژ و جریانی می باشد که در آن قصد نصب را داریم. به همین دلیل در بازار کنتاکتورها با رنج های متفاوتی وجود دارد که در انتخاب آن ها باید بسیار دقت شود.
اجزای تشکیل دهنده کنتاکتور چیست
اجزای تشکیل دهنده کنتاکتور
کنتاکتورها از چندین قطعه و اجزا تشکیل شده‌اند که هر کدام نقش وظیفه‌ای در عملکرد کنتاکتور دارند. در ادامه، به اجزای تشکیل دهنده کنتاکتور می‌پردازیم:
قطعات قابل جداشدن (Contacts): قطعات قابل جداشدن نقش اصلی در عملکرد کنتاکتور دارند. این قطعات معمولاً از فلزهای خاصی تشکیل شده‌اند که به صورت سریع باز و بسته می‌شوند و در تماس با یکدیگر جریان الکتریکی را عبور می‌دهند.
سیستم کنترل (Control System): سیستم کنترل کنتاکتور شامل قطعات الکتریکی است که وظیفه کنترل و فعال‌سازی کنتاکتور را برعهده دارند. این قطعات شامل ترانس‌ها، مقاومت‌ها و تریستورها می‌شوند.
سیستم مغناطیسی (Magnetic System): سیستم مغناطیسی کنتاکتور شامل یک مغناطیس قوی است که با استفاده از جریان الکتریکی، قطعات قابل جداشدن را به هم می‌چسباند و جریان را بسته می‌کند. وقتی جریان قطع شود، نیروی مغناطیسی سیستم مغناطیسی کاهش یافته و قطعات قابل جداشدن از هم جدا می‌شوند.
محافظت حرارتی (Thermal Protection): برخی از کنتاکتورها دارای سیستم محافظت حرارتی هستند که با تشخیص دما و حفظ عملکرد بهینه کنتاکتور، از آسیب دیدن قطعات و تجهیزات جلوگیری می‌کند.
بدنه و قاب (Body and Enclosure): بدنه کنتاکتور معمولاً از مواد مقاوم ساخته شده است و وظیفه حفاظت از قطعات داخلی کنتاکتور را دارد. قاب کنتاکتور همچنین برای نصب و نگهداری کنتاکتور به شکل صحیح و ایمن استفاده می‌شود.
این اجزا از جمله قطعات اصلی هستند که در تشکیل یک کنتاکتور نقش دارند. با ترکیب این اجزا، کنتاکتورها به عنوان یک سوئیچ الکتریکی قابل اعتماد برای کنترل جریان الکتریکی در سیستم‌های بزرگ مورد استفاده قرار می‌گیرند.
بررسی ساختار کنتاکتور
بصورت کلی اگر بخواهیم در مورد ساختار کنتاکتور صحبت کنیم باید بگوییم که.کنتاکتور دارای جندین کنتاکت می باشد.کنتاکت ها بیشتر از نوع کنتاکت باز بوده به به اختصاز به این نوع از کنتاکت Normally Open یا NO می گویند.در واقع این نوع از کنتاکت ها در حالت عادی کنتاکتور باز بوده و با استفاده از همین کنتاکت ها و با باز و بسته شدن آنها در یک مدت زمان بسیار کم مناسب کنترل موتورهای الکتریکی می باشند.
در بازار کنتاکتورهای بسیاری با آمپراژ های مختلف وجود دارند.ابعاد کنتاکتور بستگی به قدرت قطع آن و میزان تحمل آمپر آن توسظ بوبین استفاده شده در آن دارد.
کنتاکتور به این دلیل بیشتر در بارهای با جریان بالا مورد استفاده می‌باشد که ظرفیت بالایی برای عملکرد در جریان های بالای 5000 آمپر و توان‌های بالاتر از 100 کیلووات دارد.
زمانی که موتورهای جریان بالا قطع می‌شوند، قوس الکتریکی تولید می‌کنند. برای کاهش و کنترل این نوع آرک (قوس)، می‌توان از کنتاکتور استفاده نمود.
نحوه عملکرد کنتاکتور چگونه است ؟
بصورت کلی می توان گفت با اتصال جریان الکتریکی به کنتاکتور و برق دار شدن بوبین آن یک میدان مغناطیسی در هسته کنتاکتور به وجود می آید.
این میدان باعث حرکت جوشن (آرمیچر) کنتاکتور می‌شود. در نهایت مدار بین کنتاکت‌های ثابت و متحرک کنتاکتور توسط یک کنتاکت بسته (به انگلیسی Normally Close به اختصار NC) تکمیل می‌شود. این امر، این امکان را فراهم می‌کند تا جریان از طریق کنتاکت‌ها به بار منتقل شود. در هنگامی که جریان کنتاکتور قطع شود. میدان مغناطیسی نیز قطع شده و عملکرد کنتاکتور متوقف می شود.
شاید در هنگام مطالعه کاتالوگ مشخصات یک کنتاکتور به این اصطلاح که دارای کنتاکت باز و بسته می باشد خورده باشید. در واقع کنتاکتور برای باز و بسته شدن سریع کنتاکت‌ها طراحی شده است، کنتاکت‌های متحرک به سرعت با کنتاکت‌های ثابت برخورد و از جای خود به طرف بالا جهش می‌کنند.
در بسیاری از کنتاکتورها برای جلوگیری از این نوع جهش‌ها از کنتاکتور با اتصالات دو راهه استفاده می‌شود. ورودی جریان به بوبین کنتاکتور ممکن است AC یا DC باشد. (رنج بین 12Vac یا 12Vdc تا 690Vac تا 440Vdc).
مقدار کمی از جریان جاری در کنتاکتور توسط بوبین مصرف می‌شود. برای کاهش این برق مصرفی، مدارات اقتصادی به کار گرفته می‌شوند که هزینه برق هدر رفت را کاهش دهد.
به زبان ساده زمانی که جریان الکتریکی از کنتاکتور عبور می‌کند باعث ایجاد یک میدان مغناطیسی قوی می‌شود. این میدان مغناطیسی، آرمیچر را به طرف بوبین (سیم پیچ) می‌کشد. این باعث یک قوس الکتریکی می‌شود و سپس جریان الکتریکی از طریق یک کنتاکت به طرف دستگاهی که کنتاکتور در آن تعبیه شده است هدایت می‌کند.
انوع کنتاکتور از نظر جریان عبوری
بصورت کلی اگر بخواهیم از لحاظ جریان کار کرد کنتاکتور ها را مورد بررسی قرار دهیم به دو دسته AC و DC تقسیم بندی می شوند.
این دو کنتاکتور با یکدیگر تفاوت هایی دارند؛ یکی از مهمترین تفاوت آنها در جریان عبوری از آنها می باشد. در نوع AC یک حلقۀ اتصال کوتاه برای جلوگیری از لرزش حاصل از فرکانس برق به کار می رود. نیروی کششی یک مغناطیس الکتریکی جریان متناوب، متناسب با مجذور جریان عبوری از آن و در نتیجه متناسب با مجذور اندکسیون مغناطیسی است.
تعداد دفعاتی که این نیرو به بالاترین حد می رسد و صفر می شود به اندازه دو برابر فرکانس شبکه است در نتیجه، در لحظاتی که مقدار نیروی کششی بیشتر از نیروی مقاوم فنرهای کنتاکتور باشد، هستۀ کنتاکتور جذب می شود و در لحظاتی که مقدار نیروی کششی کمتر از مقدار نیروی فنرها، باشد هسته متحرک آزاد شده و به محل اول خود باز می گردد پس در هستۀ متحرک لرزش و صدا ایجاد خواهد شد. این نوسانات را می توان به وسیلۀ یک حلقه بسته در سطح قطب های جاسازی شده که حدود نصف تا ۲/۳ سطح هر قطب را پوشانده است از بین برد و لرزش آن را برطرف ساخت.
عمل این حلقه این چنین است که مانند سیم پیچ ثانویه ترانسفورماتوری که در حالت اتصال کوتاه قرار دارد، از آن جریان القایی عبور می کند و باعث ایجاد فوران مغناطیسی فرعی در مدار هسته می شود. این فوران فرعی با فوران اصلی اختلاف فاز دارد و در لحظاتی که نیروی کششی حاصل از فوران اصلی صفر باشد، نیروی کششی حاصل از فوران اصلی به بالاترین حد خود می رسد و در حالتی که نیروی حاصل از فوران ماکزیمم، باشد این نیرو صفر می شود و چون جمع این دو نیرو بر هسته متحرک اثر می گذارد، نیروی کششی در هر لحظه از نیروی مقاومت فنر بیشتر خواهد بود.
به عبارت دیگر با القای ولتاژ در حلقه اتصال کوتاه شده، جریانی از آن خواهد گذشت و این جریان شاری را تولید می کند که با شار اصلی ۹۰ درجه اختلاف فاز دارد و باعث می شود که شار در هسته هیچگاه صفر نشود و در هسته دائما شار وجود داشته باشد و نیروی دائمی در بخش ثابت و متحرک هسته را به هم متصل نگه دارد. ولتاژ تغذیه بوبین متفاوت است و از ۲۴ تا ۳۸۰ ولت ساخته شده است. در اکثر کشورهای صنعتی برای حفاظت بیشتر، تغذیه بوبین کنتاکتور را زیر ولتاژ حفاظت شده ۶۵ ولت انتخاب می کنند و یا برای تغذیه مدار فرمان، از ترانسفورماتور مجزا کننده استفاده می کنند.
عملکرد کلی کنتاکتور ها چگونه است ؟
اگر بخواهیم بصورت کلی عملکرد کنتاکتور را مورد بررسی قرار دهیم باشد بگوییم که کنتاکتور ها در اثر عبور جریان الکتریکی از بوبین خود یک میدان مغناطیسی تولید می کنند. این میدان مغناطیسی باعث باز و بسته شدن کنتاکت ها می شود.درتمامی کنتاکتور ها تعدادی کنتاکت ثابت و متحرک وجود دارد. نحوه باز و بسته شدن این کنتاکت ها با عبور جریان الکتریکی از هسته کنتاکتور تغییر می دهد و با استفاده از میدان مغناطیسی به وجود آمده کنتاکت های بسته در مدار باز و کنتاکن های باز بسته می شوند. در واقع در مدارات فرمانی که از کنتاکتورها استفاده می شود با استفاده از این قابلیت باز و بسته شدن کنتاکت ها به ما این اجازه داده می شود که مدارات الکتریکی را کنترل کنیم.
به زبان ساده تر با عبور جریان الکتریکی از کنتاکتور یک میدان مغناطیسی ایجاد می شود.این میدان مغناطیسی باعث حرکت بوبین داخل کنتاکتور شده و یک قوس الکتریکی ایجاد می شود.با این اتفاق در مدارات ما می توانید جریان الکتریکی را قطع و وصل کنیم و با این قطع و وصل کردن جریان و باز و بسته شدن کنتاکت های کنتاکتور مدار را کنترل کنیم.
تفاوت کنتاکتور و رله چیست؟
همانطور که در بالا به آن اشاره کردیم از کنتاکتور برای قطع و وصل کردن مدار استفاده می شود. شایذ برای شما این سوال پیش بیاید که رله هم دقیقا همین کار را می کند پس تفاوت بین کنتاکتور و رله در چیست؟
اما بصورت کلی می توان تفاوت بین کنتاکتور و رله را از نقاط مختلف بررسی کرد که در ادامه به آنها می پردازیم :
1 – کاربرد ها
اگر بخواهیم از نظر کاربر این دو را مقایسه کنیم باید بگوییم که از کنتاکتور در مصارف صنعتی بیشتر استفاده می شود . زیرا کنتاکتور نسبت به رله قوی تر است و از رله در مدارات ضعیف تر استفاده می شود.
2 – ظرفیت بار
از لحاظ ظرفیت بار جریان اگر بخواهیم این دو را مقایسه کنیم باید بگوییم که کنتاکتور دارای رنج جریانی 9 تا 1250 آمپر می باشد. این در صورتی است که رنج کار جریانی رله در محدوده ای بین 5 تا 10 آمپر بوده.
جمع بندی
بصورت کلی می توان گفت در مصارف صنعتی که ما نیاز به رنج جریان کار بیشتر داریم و تجهیزات باید از نظر ساختار دارای قدرت استقامت مکانیکی بیشتری باشند و همینطور با ولتاژ های بالای 24 ولت تا 400 ولت مدارات کار می کنند.باید از کنتاکتورهای قدرت استفاده شود. و در مداراتی با ولتاژ های ضعیت تر و رنج جریان 5 تا 10 آمپر مانند تجهیزات سیگنالی و الکترونیکی ما باید از رله ها استفاده کنیم.
منظور از کنتاکتور قدرت چیست ؟
کنتاکتورهای قدرت یا همان سه فاز تجهیزاتی هستند که در مدارات قدرت با توجه به رنج جریان آنها مورد استفاده قرار می گیرند که وظیفه اصلی آنها در مدارات قطع و وصل کردن مدار با استفاده از اعمال ولتاژ به بوبین آنها می باشد.که اگر این ولتاژ را قطع کنیم در واقع از بوبین کنتاکتور جریانی عبور نمی کنید و مدار قطع می شود. یکی از ویژگی های اصلی کنتاکتور های قدرت قابلیت قطع و وصل در تعداد بالا و بصورت پی در پی را دارد.
کنتاکتور کنترلی با فرمان چیست ؟
همانطور که از نام کنتاکتور های کنترلی با فرمان مشخص است . از این نوع کنتاکتور ها در مدارات فرمان استفاده می شود. در هنگام طراحی و اجرای یک تابلو برق دو قسمت مجزا مدار فرمان و مدار قدرت طراحی و اجرا می شود . هر کدامیک از این مدارات وظیفه مجزا و مستقلی دارند ولی برای انجام یک هدف مشترک. که این هدف مشترک می تواند راه اندازی مرحله به مرحله چند موتور با توجه به نوع نیاز و نوع طراحی باشد. در این گونه از مدارات که به اصطلاح به آنها مدرات فرمان گفته می شود عموما از کنتاکتورهایی با توان قطع کمتری دارند.شاید برای شما این سوال پیش بیاید که آیا نمی توان از کنتاکتورهای قدرت در مدارات فرمات استفاده کرد ؟
در پاسخ به این سوال باید گفت این امکان وجود دارد ولی باعث تحمیل هزینه اضافی به کل پروژه می شود.
کنتاکتور خازنی چیست ؟
کنتاکتور خازنی برای قطع و وصل خازن در بانک های خازن استفاده می شود.نکته ای که در خصوص عملکرد این کنتاکتورها وجود دارد این می باشد که در مدارات بانک خازن در لحظه وصل برای جلوگیری از افزایش شدت جریان و افزایش طول عمر خازن مقاومتی را به مدار وارد می کند.بصورت کلی از کنتاکتور خازنی برای کاهش پیک جریان اولیه استفاده می شود.
معرفی بهترین برندهای کنتاکتور
در این قسمت از مقاله فروشگاه الوین الکتریک می خواهیم به بررسی بهترین برندهای کنتاکتور بپردازیم.بصورت کلی در بازار ایران برندهای بسیاری از کنتاکتورها چه تولیدات شرکت های داخلی و چه برندهای معتبر جهانی بسیار دارای تنوع می باشد. اما بعضی از این برندها توانسته اند در بازار برق ایران جایگاه بالایی را به خود اختصاص دهند.در این قسمت به معرفی بهترین برنده های کنتاکتور می پردازیم.
کنتاکتور هیوندای
کنتاکتور اشنایدر
کنتاکتور ال اس
کنتاکتور چینت
پارس فانال
کنتاکتور هیوندای
شرکت هیوندای الکتریک یکی از برترین برند های تولید کنند تجهیزات برق صنعتی در دنیا می باشد. این برند دارای تولیدات بسیاری در خصوص تجهیزات محافظتی و کنترلی دارد.کنتاکتورهای هیوندای در بازار ایران با توجه به کیفیت مناسب در کنار قیمت های مناسب توانسته است حجم زیادی از بازار را به خود اختصاص دهد. شما همکاران محترم می توانید جهت مشاهده لیست قیمت کنتاکتورهای هیوندای بر روی لینک زیر کلیک کنید.
کنتاکتورهای اشنایدر
برند اشنایدر جز قدیمی ترین و با سابقه ترین شرکت های تولید کننده تجهیزات برقی می باشد. کنتاکتورهای اشنایدر در بازار ایران را می توان به دو دسته اصلی و های کپی تقسیم بندی کرد.در بسیاری از موارد تشخیص این دو از هم بسیار دشوار بوده. کنتاکتور های اشنایدر نسبت به برند های دیگر از قیمت های بالاتر در کنار کیفیت بالا برخوردار می باشد. جهت دریافت لیست قیمت انواع کنتاکتورهای اشنایدر می توانید از قسمت پایین اقدام و یا با همکاران ما در ارتباط باشید.
کنتاکتورهای ال اس LS
کنتاکتورهای ال اس در بازار ایران طرفداران کمتری دارند و با توجه به کیفیت بالایی که کنتاکتورها و تجهیزات این برند دارند نتوانستند در بازار برق ایران جایگاه بالایی را به خود اختصاص دهند. اگر یک آمار کلی از مصرف تجهیزات برقی مختلف با برند های مختلف را بررسی کنیم .متوجه می شویم که کنتاکتورهای ال اس LS را می توان جز رده بندی 3 یا 4 قرار داد.شما همکاران محترم می توانید جهت دریافت لیست قیمت و مشاهده قیمتهای کنتاکتور ال اس از طریق منو زیر اقدام کنید.
انواع جریان های نامی کنتاکتور
در هر کنتاکتور یکی از مهمترین تعاریف برای بررسی آن بررسی انواع جریان های آن می باشد. یک کنتاکتور دارای جریان دائمی – جریان هفتگی – جریان شیفت یا همان هشت ساعته – جریان کار نامی -جریان اتصال کوتاه می باشد. در میان این جریان ها به بررسی مهمترین های آنها می پردازیم.
جریان دائمی :
جریان دائمی به جریانی گفته می شود که در حالت عادی و در شرایط کار عادی از کنتاکتور عبور کند بدون آنکه این جریان عبوری باعث ایجاد حرارت غیر مجاز شود و به کنتاکتور آسیبی وارد نکند.
جریان کار نامی :
جریان کار نامی جریانی است که شرط استفاده از کنتاکتور را با نوع و مقدار ولتاژ بار بیان کند.بصورت کلی اگر جریان نامی بصورت دائمی از کنتاکتور عبور کند می توان گفت با جریان دائمی برابر است.
جریان اتصال کوتاه :
یکی از مهمترین پارامترهای مهم یک کنتاکتور همین جریان اتصال کوتاه می باشد.اگر بخواهیم این جریان را تعریف کنیم باید بگوییم به مقدار ماکزیمم جریان عبور در لحظه اتصال کوتاه که ممکن است باعث آسیب رساندن به کنتاکتور می شود گفته می شود.
انواع ولتاژ نامی کنتاکتور
همانطور که در قسمت بالا در خصوص انواع جریان های یک کنتاکتور صحبت کردیم در این قسمت می خواهیم در خصوص ولتاژ های یک کنتاکتور صحبت کنیم.این ولتاژها را می توان به ولتاژ کار نامی – ولتاژ عایقی نامی – ولتاژ نامی تغذیه بوبین تقسیم بندی کرد که به مهمترین های آنها می پردازیم .
ولتاژ کار نامی
ولتاژ کار نامی یک مشخصه برای نمایش استحکام عایقس بین کنتاکت ها را نشان می دهد. بصورت بیان راحت تر این پارامتر نشان می دهد که یک کنتاکتور تا چه ولتاز را می تواند تحمل کند بدون آنکه به عایق های بین کنتاکت ها صدمه ای وارد شود. این ولتاژ توانایی قطع و وصل و همینطور نوع و محل استفاده کنتاکتور را برای ما مشخص می کند.
ولتاژ نامی تغذیه بوبین
ولتاژ نامی تغذیه بوبین , ولتاژی است که باید به بوبین کنتاکتور متصل شود تا کنتاکتور عمل کند. این ولتاژ بین 220 تا 660 ولت متغییر می باشد و کنتاکت های اصلی آن ها برای جریان 9 تا 2750 آمپر ساخته شده است. الیته باید به این نکته توجه کنیم که در جریان های بالا به منظور جلوگیری از جرقه های شدید در هنگام قطع و وصل باید از رادیاتورهای خفه کننده جرقه در موقع قطع و وصل استفاده شود.
قطع و وصل و طول عمر کنتاکتور چیست ؟
یکی از پارامترهای مهم در انتخاب یک کنتاکتور تعداد توانایی تعداد دفعات قطع و وصل آن در زیر بار می باشد. در بعضی از موارد به دلیل انتخاب نادرست کنتاکتور . در زیر بار بعلت قطع و وصل های زیاد گیر کرده و از باعث خسارت هایی در مدار می شود. اگر در هنگام طراحی کنتاکتور مناسبی را انتخاب کنیم می توانیم تا 3000 بار افزایش دهیم.
وقتی یک کنتاکتور قطع و وصل می شود در واقع عمر مکانیکی آن مورد ارزیابی قرار می گیرد.طول عمر مکانیکی را با حروف هایی از A تا F که اصطلاحا به آنها کلاس کلید گفنه می شود مشخص می کنند.بعنوان مثال حرف A نمایش دهنده تعداد 103 بار قطع و وصل و حرف B تعداد 104 بار و حروف C تعداد 105 بار و حروف D 106 بار و حروف E 107 بار و حروف F تعداد 108 بار قطع و وصل را نشان می دهد. در قسمت پایین جدول قدرت قطع کنتاکتور ها برای شما آورده شده است.
جمع بندی
همانطور که گفتیم کنتاکتور (CONTACTOR) از مهمترین تجهیزات صنعت برق به‌حساب می‌آید که در بسیاری از مکان‌ها مورداستفاده قرار می‌گیرد.
در این مقاله از سایت الوین الکتریک سعی کردیم که تمامی جزئیات مهم در مورد این تجهیز را بیان کنیم و جواب سؤال “کنتاکتور چیست؟” را به شما بدهیم.
شما همکاران محترم می توانید جهت اطلاع از قیمت کنتاکتور با همکاران ما با شماره تلفن های زیر در تماس باشید .
02166175871 – 09999601608 – 09999601607
